Müzikonair Ver Parayı Klibini Yayınlayalım Dönemi Ne Zaman bitecek? | Müzikonair
Köşe Yazıları

Ver Parayı Klibini Yayınlayalım Dönemi Ne Zaman bitecek?

Türkiye’nin müzik ve medya endüstrisinde kimsenin dokunamadığı çok ilginç bir olay var. Yaklaşık on beş yıldır Türkiye’de yayın yapan müzik televizyonları müzik yorumcularından albümleri için çektikleri video kliplerin yayınlarından para istiyor ve alıyor. Bu durum yıllardır müzik emekçisinin kanayan yarası oldu, herkes bu konudan yakınıyor ama hiç kimse de bir şey yapamıyor.

Müzik kliplerini para ile yayınlama trendi Türkiye’de Kral TV ile başladı. Özellikle iki binli yılların başında albümlerin satışları iyi olduğu için müzik şirketleri bu paraları veriyordu. Daha sonra albüm tirajları düşünce müzik şirketleri bu paraları verememeye başladı. Bu kez müzik şirketleri direkt albüm yapan şarkıcılarla muhatap olup onlardan reklam gibi klip gösterim bedeli adı altında paralar istemeye başladı. Son birkaç yılda biri hariç Türkiye’de yayın yapan tüm müzik televizyonları bu modaya uyup klip yayın bedeli anlaşmaları yapmak için tarife oluşturdular.

Şöhret olmak isteyen gençler ve pazara yeni giriş yapan solistlerin büyük bir bölümü adlarını duyurmak amacıyla bu anlaşmaları yaptı ve televizyon kanallarına çok ciddi paralar ödedi. Bu şarkıcıların hemen hemen hepsi birikimlerini bu klip gösterim bedellerine harcadı ve harcamaya devam ediyor. Ben müzik piyasasında evini, arabasını satıp albüm ve klip masraflarına yatıranı da duydum, bankadan bunun için kredi çekeni de duydum. Bu nasıl şöhret tutkusudur anlamadım. Aslında televizyon kanallarını bu paralı klip gösterme tarifelerine biraz bu “saf”lar da neden oldu. Saf diyorum, kimse kusura bakmasın ama son yıllarda özellikle gençler müziği ve video klipleri YouTube aracılığı ile keşfederken, bu saflar hala geleneksel televizyonlara para veriyorlar. Onu da boş verin, hiçbiri çıkıp dünyada sadece Türk medya sisteminde olan bu uygulamaya karşı çıkmadı ve kuzu kuzu bu paraları ödedi.

Müzik Kanalları Klipleri Nasıl Yayınlıyor?
Bugün Türkiye’de üç tane büyük müzik televizyonu var. Power Grubu, Number One Grubu ve Kral Grubu. Bu gruplara ait Powertürk , Number One Türk TV ve Kral TV Türkçe içerikli klipleri yayınlıyorlar. Bu kanallara ek olarak Dream TV ve uydu aracılığı ile yayın yapan diğer müzik televizyonları da klip yayını yapıyor. Şu an Türkiye’de müzik televizyonculuğunun geldiği noktada sadece Powertürk ve TRT Müzik paralı klip uygulaması yapmıyor, diğer tüm televizyon kanalları klip gösterim bedeli reklam anlaşması adı altında paralı klip yayın tarifelerine sahip.
Çok samimi olarak Powertürk’ü tebrik etmek istiyorum. Bir gün bile paralı klip yayınlama konusunu gündemine almadı.

Bu konuda grubun sahibi Cem Hakko her defasında müzik emekçisinin hakkını korudu ve “parayı ver klip yayınla” moduna girmedi. “hak et öyle yayınlansın” stratejisi geliştirdi. Geri kalan kanalların tamamı paralı klip tarifelerini uyguladı. Türkiye’nin en büyük gruplarından biri olan Doğuş Grubu, Kral Grubunun paralı reklam yayını yapmasına göz yumdu. Doğan Medya Grubu Dream Türk’ün paralı klip tarifesine izin verdi. Türkiye’ nin tek aileden gazeteci olan medya patronu Karacan grubu da buna izin verdi. Oysa üçü de çok büyük markalar, üçünün de çok havalı CEOları ve reklam müdürleri var. Neden bu üç televizyon kanalı reklam içeriği alacak içerik üretmek ve reklam cirolarını arttırmaya yönelik strateji geliştirmek yerine işin kolayına ve “helal” olup olmadığı da tartışılan paralı klip yayınlama yolunu seçtiler bilinmez.

Tarifeler El Yakıyor
Bugün diyelim ki bir şarkılık bir single yaptınız, buna bir de klip çektiniz. Bunun piyasa koşullarında size ortalama maliyeti 50.000 TL olacaktır. Klipinizi halka ulaştırmak için televizyon kanallarına servis ettiniz ve şarkınızın tutup tutmayacağını görmek için beklemeye başladınız. Bu aşamada, kamunun malı olan frekanslardan yayın yapan müzik televizyonlarına gittiğinizde size “ reklam anlaşması yapalım klipinizi yayınlayalım” şeklinde bir teklif getiriyorlar. Tarifelerse muazzam.
Kral TV bir klip gösterimi için 400 TL + KDV yani yaklaşık 472 TL istiyor. Number One Türk TV , aylık 20 ile 30 bin lira arasında bir tarife biçiyor. Dream Türk 5 ile 10 bin lira arasında bir para talep ediyor. Günde ortalama beş ya da altı kez klipinizi yayınlamak isterseniz, Kral TV için 1 klip gösterimi 472 TL x 5 klip x 30 gün = 70.800 TL ödemeniz gerekiyor. Buna Number Türk’ü de eklerseniz bir, 20 bin daha eklemeniz lazım, maliyet 90.800 TL oluyor. Yanına bir de DreamTürk TV’yi de ekleyelim hadi oda en düşük bütçeden hesaplansın, bütçemize 5 bin TL eklersek 90.800 + 5.000 = 95.800 TLyi gözden çıkartmanız lazım. Matematik dersi gibi oldu ama Türkiye’nin müzik endüstrisinin yaşadığı bu sorunu en yalın biçimde anlatmak için bu hesapları yapmak lazım.

Mantık Nasıl İşliyor?
Bu kanallarda klipiniz yayınlandığı zaman bunlara eğer Powertürk TV’de eklenirse bu durumda şarkınız patlamış oluyor. Hemen eklemek istiyorum, Powertürk TV klipinizi çok katı olan bazı kriterlerle yayınlıyor. Yani orada ne torpil geçiyor ne de başka bir şey.
Sadece 1 aylık gösterim bedeli için aylık yaklaşık 100 bin lira ödeme yapmanız gerekiyor ki şarkınızı duyurabilesiniz. Peki bir ay yeter mi? İmkansız! zaman su gibi göz açıp kapatıncaya kadar geçiyor. Sizin şarkınızı duyurabilmeniz için minimum iki aylık bir klip reklam anlaşması yapmanız lazım. Yani yaklaşık 190 bin lirayı gözden çıkartmanız lazım.

Rekabete Aykırı
Müzik kanalları dünyada yayınladıkları müzik içerikleri için eser sahibine telif eder. Bizde ise olay nerdeyse tam tersi. Bir şarkının yayınlanması için eser sahibinden para alıyor. Bu etik mi, hukuki olarak doğru mu sorularını bir kenara bırakalım. Bu acaba ahlaki mi?
Bir emekçinin ürününü toplumla buluşturmakla görevli olan bir yayın kuruluşunun, bu buluşturma karşılığında reklam bedeli adıyla para alması bence çok kötü bir durum. Bu konu Türk müzik endüstrisinde 15 yıldır tartışılıyor ama hiç kimse bir şey yapmıyor. Bunun en önemli nedeni ise “ilişkiler”. O, onun arkadaşı, o bunun arkadaşı, biri kendisini hükümetin adamı olarak pazarlıyor, öbürü kendisini dünyanın en büyük kanaat önderi olarak pazarlıyor. Ama kimsenin de bir şey olduğu yok. Hepsi algı yönetimi ile gemilerini yürütüyorlar.

Peki hadi ahlaktan da vazgeçtik (ki bunu söylemek bile çok üzücü). İşin hukuki boyutu nedir? Müzik televizyonları resmi reklam anlaşmaları yapıp bu klipleri yayınlıyor. Peki, bu televizyon kanalları bu reklam anlaşmalarını RTÜK’e beyan ediyor mu? Yani X bir kanalın bir şarkıcının klipini günde beş yada altı kez yayınlamak üzere aldığı matrah ve tabii ki elde ettiği gelir RTÜK’e beyan ediliyor mu? Ediliyor ya da edilmiyor. (Cevabını eminim sizde en az benim gibi biliyorsunuz).

Bu klip, yapılan “sözde reklam anlaşması” ile televizyon kanalında bir reklam olarak yayınlanıyor. Peki bu yayın neden reklamlar arasında yayınlanmıyor da içerik olarak sunuluyor? Bu bir suç değil mi? Reklam anlaşması ile yapılan her yayının RTÜK kurallarına göre anons edilmesi gerekmez mi?
Bakın konu çok ciddi bir konu, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın sanata ve sanatçıya ve onların haklarına verdiği, önemi herkes biliyor. Eğri oturup doğru konuşmak lazım, Erdoğan Türkiye tarihinde sanatçılarla içiçe olan, onlara danışan, onlardan fikir alan, ender liderlerden biri. Ülkenin tepesinde müzik üreticisine böyle bir bakış açısı varken, ülkenin bir yerlerinde yaşanan bu tablo çok anlamsız. Bu tablo birde dünyada sadece Türkiye’de yaşanıyor. Bu Türkiye’nin imajına da ters.

Doç.Dr.Michael Kuyucu | Müzik OnAir

Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu