Radyo Piyasasında Neler Yaşanıyor?
Radyo mecrası ve radyo dinleme alışkanlıkları ile ilgili nerdeyse kimse bir şey söylemiyor. Ama hala özellikle otomobillerde insanların en büyük dostu olan radyo mecrasında son bir yılda çok ilginç şeyler yaşandı. Bazı radyolar reytinglerini arttırırken bazı radyolar ciddi dinleyici kaybetti. Radyo mecrasında neler oluyor merak ediyormusunuz?
Şampiyon KRAL FM !
2021 Şubatından 2022 Şubatına kadar geçen bir yıllık sürede radyo mecrasının reytinglerini inceledim. Uzun zamandır Türkiye’nin en çok dinlenen radyo kanalı olan Kral Fm en yakın rakibi ile olan reyting farkını arttırdı. RİAK’ın gerçekleştirdiği radyo dinleme araştırmasına göre Türkiye’nin en çok dinlenen radyosu Kral Fm. Onu ikinci sırada TRT FM takip ediyor. Burada çok ilginç bir detay dikkatimi çekti. TRT FM ile Kral Fm arasında çok ciddi bir rekabet vardı. 2017-2018 yıllarında TRT FM’in reytingi Kral FM’i yakalamak üzereydi. Kral Fm’e selektör yakıyordu, hatta bir ara TRT FM o kadar başarılıydı ki herkes “herhalde TRT FM , Kral Fm’i geçecek” demeye başlamıştı. Aslında geçmesi de gerekiyordu, çünkü TRT FM’in verici sayısı ve yayın yaptığı il sayısı nerdeyse Kral Fm’in üç katı kadar fazla.
2017 yılında Kral Fm ile TRT FM’in arasındaki fark %2.52 iken, 2018 yılında bu fark 2,81 ‘e çıktı. 2019 yılında Kral Fm aradaki farkı açtı ve fark %4,34 oldu. Kral Fm, Trabzonspor gibi ardı ardına maç kazanırken, TRT FM Galatasaray gibi ardı ardına maç kaybetti ve iki radyo arasındaki fark 2021 yılında % 4,5’e çıkarken son bir yılda Kral Fm, TRT FM’e yüzde 4,8 oranında fark attı. Bunda elbet Kral FM’in başarısı kadar TRT FM’in başarısızlığının da rolü büyük oldu.
Kamu medyası olarak Türkiye’nin en çok vericiye sahip radyoları TRT’de, en pahalı içerik bütçesi yine TRT Radyolarında. Kral Fm’in toplam bütçesi TRT FM’in nerdeyse yüzde yirmisi kadar. Mesela TRT FM hafta sonları sadece iki gün yayınlanan bir dış program için 15 bin TL para verirken, Kral Fm bu parayı hafta içi beş gün yayın yapan bir programcısına bile veremiyor. TRT radyolarının bu müsrif tutumuna bir de son üç yılda düşen reytingleri eklenince ortaya çıkan tablo toplumu rahatsız etmeye başladı.
Devletin Malı Deniz (mi) ?
Son bir yılda bazı radyolar reyting kaybederken bazı radyolar da reytinglerini arttırmayı başardı. Mesela Virgin Radyo RAP müziğine yer vermenin meyvelerini topladı ve son bir yılda reytingi en çok artan radyolardan biri oldu. Dinlenme oranı artan radyolar arasında Radyo Turkuvaz, Kafa Radyo ve Metro Fm yer aldı. TRT Radyoları arasında sadece TRT FM değil, yine Türkiye’deki tüm radyolar içinde en çok merkezde yayın yapan ve en çok vericiye sahip radyo kanalı olan TRT Radyo 1 ‘de de bir yılda yüzde 0,1’lik bir düşüş oldu. Bu başarısızlık özellikle reklam ve medya dünyasında çok konuşuluyor. Herkes “devletin malı deniz mi?…” diye düşünüyor ki, bu milli sermayemiz adına çok üzücü bir durum. Türkiye’de enflasyonun, döviz krizinin tartışıldığı bir dönemde kamu kurumu olan TRT’nin “R” sinin bu başarısızlığı toplumdan çok ciddi tepki alıyor.
Radyo 7 Gün Sayıyor
Öte yandan reyting tablosunda üçüncü sırada yer alan Radyo 7 istikrarlı büyümesini sürdürüyor. Radyo 7’nin yeni hedefi düşüşte olan TRT FM’i geçmek. Eğer üç yıldır yerinde sayan ve nerdeyse hiçbir şey yapmayan radyo dairesi böyle yerinde saymaya devam ederse pek yakında Radyo 7 bir üst sıraya çıkabilir.
Politize Olan Radyolara Talep Var
Radyo kanallarının içeriklerine baktığımızda politik yayın çizgisine sahip muhalif yayın yapan radyo kanallarının dinlenme oranlarında bir artış olduğunu görüyoruz. Bunların başında Kafa Radyo var. Müzik radyoları bir yıldır yine revaçta. İnsanlar pop müziği Powertürk, KralPop gibi radyolardan dinlerken yabancı müzikte üç büyük Power Fm, Number One Fm ve Metro Fm yine zirve yarışında başa baş gidiyor.
Yılların Radyosu Best Fm Lige Havlu mu Attı?
Türkçe müziği gençlere entegre etmeyi başaran iki radyo var. Biri Number One Türk diğeri ise Virgin Radyo. Bu iki radyo en genç iki radyo. Hem dozunda entelektüel hem dozunda genç hem de dozunda popülist.
Son bir yılda reytinglerde yerinde sayan radyolar arasında Alem Fm ve Süper Fm var. Radyo D, Show Radyo, Radyo Viva gibi radyoların düşüş trendi bir yıldır devam ediyor.
Uzun yıllardır Türkiye’de zirveye oynayan ve bir fenomen haline gelen Best Fm lige havlu attı. Önce ekibini kaybetti sonra da reyting araştırma sisteminden çıktı. En son Best Fm’in medyaya geri dönme planları yapan Aydın Doğan’a satılacağını duymuştum. O satış da yattı, dövizde yaşanan krizden mi başka bir nedenden mi bilemeyiz. Best Fm şu an ligden çekildi, tekrar döner mi yoksa el mi değiştirir onu zamanla göreceğiz.
Haber Radyolarına Olan İlgide Artış Var
Son birkaç yılda gerek ülkemizde gerekse dünyada yaşanan olaylar insanların haber alma ihtiyacını daha da arttırdı. Bir şekilde hepimiz haber dinliyoruz. Çünkü çevremizde bir sürü olay oluyor ve bu olaylar hakkında hepimiz bilgiler edinmek istiyoruz. Bu medyaya da yansıdı. Önce TV Haber kanallarının sonra da bu TV kanallarına ait haber radyolarının reytinglerinde ciddi artışlar yaşandı. Son bir yılda haber radyolarına baktığımızda TRT Haber Radyo hariç tüm haber radyolarının reytinglerinde artış olduğunu görüyoruz. Şu an haber radyoları içinde en çok dinlenen haber radyosu A Haber Radyo. 2021 Şubatından 2022 Şubatına kadar geçen bir yılda Haber Türk Radyo % 0,2, CNN Türk Radyo , NTV Radyo ve A Haber Radyo yüzde 0,1 oranında reyting artışı yaşarken TRT Haber Radyo yüzde 0,1 oranında reyting kaybı yaşadı.
Reytinglerde başarılı olan radyoların bu başarısı haklı bir başarı. Başarısızların başarısızlığı da hak edilen bir başarısızlık. Bende yaptığım onlarca akademik araştırmada üç aşağı beş yukarı benzer sonuçlar görüyorum. Ancak ihmal edilen kocaman bir gerçek var: Radyo dinleme oranları her geçen gün düşüyor. Y kuşağı ile başlayan “radyo dinlememe” trendi Z kuşağında zirve yaptı. Büyük kentlerde yaşayan 2000 yılı sonrası doğan ve Z Kuşağı olarak adlandırılan kuşak radyoyu hiç dinlemiyor. Abartmıyorum, “hiç dinlemiyor”. Bu oran Türkiye genelinde Z kuşağında çok düşük. Buda gelecekte radyo mecrasının müthiş zor günler beklediğinin en somut delili. Radyoyu şu an X kuşağı yani yaşı 40ların üstünde olan kitle dinliyor.
Radyolar Dijitalleşmede de Sınıfta Kaldı
Bunca olay arasında en çok konuşulması ve üstünde düşünülmesi gereken şey radyoların Y ve Z kuşağına yönelik dijital yatırımlarda zayıf kalmaları. Power App bir şeyler yaptı ama yetersiz kaldı. Karnaval tarihi bir duraklama devrine girdi. Number One ‘da dijitale yatırım yapan gruplardan biri oldu ve özellikle web tv konusunda ciddi bir atılım yaptı. Yatırım maliyeti açısından bakınca en karlı Number One dijital, en geride kalan Karnaval, yerinde sayan ise Power App. Başkla da doğrun dürüst dijitale yatırım yapan radyo grubu yok. Yapılan bu yatırımlar kesinlikle Y ve Z kuşağına hitap edemiyor. Dünyada medya meteverse, Blockchain, NFT gibi konuları gündemine alırken, dijital müzik platformları ile sinerjilere imza atarken Türkiye’de radyo grupları dijitalleşmede de sınıfta kaldı.
Radyonun değerini bilmeyen, radyo ile neler yapılabileceğini ve radyonun gücünü bilmeyenler mecranın biraz gerilemesine neden olsa da radyo kendisini güncelledikçe ve toplumun ihtiyaçlarına karşılık verdikçe hem reklam verenin, hem de 7’de 77’ye herkesin ilgisini çekmeye devam edeceği kesin. Ama böyle giderse bu mecra birkaç senede bitter, ki zaten şu an adım adım bitiyor. Radyo mecrasının dirilmesi ve dijital dönüşümden de pay alabilmesi için radyoların da patronları ile yöneticileri ile kendilerine çeki düzen vermesi şart.
